زمانه‌ی تحسینِ مطالبه‌گری

متن کامل این گزارش به قلم میثم امیری:

وضویم را در خوابگاهِ میدان فاطمی می‌گیرم. اوّلین باری است که در دیدار دانشجویی آقا شرکت می‌کنم و اوّلین باری ا ست که در ماه رمضان می‌توانم در افطاری آقا شرکت کنم، به لطف کارتی که یکی از دوستانم جور کرد. طبیعی ست که مثل رأی اوّلی‌ها شوق و ذوق دارم. امیدوارم این اوّلین دیدار، آخرین دیدارم نباشد.

از فروشگاه لوازم التحریرِ نزدیک میدان چند تا کاغذ آ4 می‌خرم و جویبار را سرازیر می‌شوم به سمت فلسطین و حسینیه. دمِ در تجمّع جدّی دانشجویان است؛ یا کارت ندارند یا کارت شان به اسمِ خودشان نیست. وارد حسینیّه می شوم. توی حسینیه برخی از رفقای دانشجو را می بینم برایم دست تکان می دهند. همه چشم انتظار آمدنِ آقا. چند روز پیش از برخی از دانشگاه ها شنیده بودم که کارت ها را به کسانی می دهند که تا به حال دیدار دانشجویی در ماهِ مبارک رمضان را درک نکرده اند و تلاش شان این است که کارت ها به دست دانشجوها برسد. این جا هم از چند نفری می پرسم که چندمین بارتان است؛ می گویند اوّلین بار. چشم شان به درهای حسینیّه است رسما. تابلوتر از این که برای فهمیدنش نیاز به دقّت کردن باشد. برخی هم چشمان شان تَر است.

آدم‌های سربند بسته و چفیه به روی شانه انداخته کم‌اند. یکی را نشان می‌کنم. توی حالِ خودش نیست انگار. فکر می­‌کنم او هم افطار اوّلی ست. نگاهش به روبه روست. شاید هم به حدیث پشتِ جایگاه که برای اوّلین بار است که می‌بینم ترجمه‌اش را زیرش نوشته‌اند؛ میوه ی عمل، اخلاص در عمل است.

حالتِ دانشجوها، حالت قبل از آمدنِ استاد به سرِ جلسه ی امتحان است. بیشترشان با کسی حرف نمی‌زنند. ساکت­ اند. هیجانِ دیدار را دارند شاید. حتّی دوستانی هم که کنار هم نشسته اند چنین اند. بعید است یک چنین بمب انرژی جایی باشد و این قدر کتوم بماند. از بین آن هایی که می شناسم، همه دانشجویند. نادانشجویان کسانی هستند که یا تازه از تحصیل دانش آموخته شده اند یا این که در حال گذر از مقطعی به مقطعی بالاتر هستند؛ مثل سعید که کارشناسی ارشد را سالِ بعد در یکی از دانشگاه های تهران خواهد خواند.

جمع صلوات هایی می فرستد که این سبک صلوات ها را تا کنون نشنیده بودم. یکی اش برای نابودی اسلام آمریکایی ست. طرف هم حرفه ای بود گفت نابودیِ اسلامِ... و سرِ اسلامش یک ثانیه ایست کرد، نفس ها را که حبس کرد، آمریکاییِ ادامه اش را گفت و صلواتی با خنده گرفت از ما. بعدی متن مسجّعی را مثل بلبل می گوید که به صلوات ختم می شود. جمله هاش بچّه ها را سرِ ذوق می آورد. تهِ این متنِ آهنگین «صلای سلیس صلوات» است؛ شبیه برخی از داستان کوتاه های ابراهیم گلستان.

مدّاح جمع می آید و از ما می خواهد که شعری را که در ورودی حسینیه دادند دست مان تمرین کنیم. ته صدای مدّاح شبیه سعید حدادیان است. اوّلش دعای فرج را می خواند. مدّاح شروع می کند به خواندن شعر. بچّه ها همراهش تکرار می کند. تمرین شعر خوب است، ولی ممکن است طراوتش را برای اصلِ جلسه بگیرد. مشغول یادداشت برداری ام که سوّمین نفر هم خودکارم را می خواهد؛ نمی دهم و به نوشتن ادامه می دهد. خودکار می خواهند که عرض ارادت های شان را بنویسند روی کاغذ.

«گرچه غرقِ خون است کربلای غزه، تا ابد می مانیم هم صدای غزه.» شعر خواندن دانشجویان ادامه دارد. صدای شان جوهر بالایی ندارد. بین این همه حسینیّه اوّلی، هر حرکت پیش از آمدن آقا محکوم به شکست است. آن هایی که قرار است حرف بزنند، می نشینند جلوی جایگاه. برخی شان کت وشلوار پوشیده اند. مدّاح می خواهد وقتی به الله اکبرهای بندهای شعر رسیده ایم، مشت های مان را گره کنیم. دانشجوها این توصیه را عملی می کنند. ولی یک عدّه هم چنان مشغول نوشتن هستند. یکی شان می نویسد «آقا دعام کن.» باز هم خودکار نمی دهم. بعد از شعر، یک نفر از میانِ تراکمِ جلوی جمعیّت، شعار می دهد «ای پسر فاطمه منتظر تو هستیم.»

ساعت 6 است و آقا هنوز نیامده اند. یکی از کسانی که می بیند به هیچ کس خودکار نمی دهد می گوید: «چه کار می کنی حالا؟» می گویم: «حاشیه دیدار را می نویسم.» می گوید: «مهدی قزلی تویی؟» می خندم و می‌گویم: «نه.»

خانم های جلوی جلسه نیم خیز می شوند. بچّه ها هم مثل فنر از جای شان می پرند. من هم می‌دوم جلو. توی پیچ و تاب جمعیّت می‌افتم. اوّلش شعارها سروشکل نمی گیرد. بعدش منسجم می شود. «ای رهبر آزاده آماده ایم آماده.» «حزب فقط حزب علی، رهبر فقط سید علی.» محافظ ها می گویند بنشینیم. به سختی می نشینم. نمی توانم یادداشت کنم. هنوز بدنم به زمین نرسیده. عرقم درمی آید. چاره ای ندارم، از آن جا می آیم عقب و می روم آخرِ جمعیّت می نشینم.

مدّاح بسم الله را می گوید و دانشجوها شروع می کنند به خواندن شعر از روی کاغذ. یکی یکی بچّه ها می آیند عقب. قاری می رود پشت تریبون و «انّ الذین قالوا ربّنا الله ثمّ استقاموا» را می خواند؛ آیه ی 30 فصلّت. این آیه ها را وصل می‌کند به یکی از سوره های کوچک انتهای قرآن که سوره ی نصر باشد؛ و قاری از جایگاه می رود بالا و با روی گشاده ی آقا روبه رو می شود.

مجری با مناجات شعبانیه آغاز می‌کند و بعدش شعر خانم فروز رجایی فر را می خواند که درباره ی مردم غزه است. خودِ خانم رجایی فر از 13 آبانی های تسخیرکننده ی سفارت است. شعر قدرت مند و با تکیّه بر جغرافیای فلسطین سروده می شود؛ انگار ایشان چند سالی در فلسطین بوده‌اند؛ به ویژه آن جایی که می‌گوید «سلام به رفح، به جبالیا، به بیت حانون، به بیت لاهیا، به حی شجاعیه و محله زیتون.» و جاهایی از شعر بچّه ها را متأثّر کرد: «سلام به اشک دویده به صورت غزه، به داد و شیون نای بریده غزه، به زخم های نشسته بر پیکر غزه، به داغ های نهفته به سینه ی غزه، به هجده لاله بستان البطش غزه، به محمد و زکریّا، به خالد و مروه.» این جایش بیشتر می شود این تألّم: «قسم به اشک های پدرهای دردمند درمانده، به شیر مادران از شیرخوار جدا مانده، قسم به کودک گریانِ از ترس لرزیده، به آن برادر ناز در آغوش هم خوابیده، قسم به این همه سر و دست و پای بریده، به الوفا و تخت پر از خون و جان رمیده، قسم به صفیر گلوله، قسم به آتش بمباران، قسم به ضربه بر سقف و مهلت شیطان، قسم به جعبه های خالی دارو و سردخانه های پر از جنازه، قسم به سقف های فررویخته، به گورهای تازه به تازه...»

مجری بعد از شعر رو می کند به آقا و سلام می کند. برای اوّلین بار صدای آقا را می شنویم که پاسخ مجری جوان را می دهند. مجری می گوید فردی که قرآن خواند وحید وکیلی بود از دانشگاه پیام نور ارومیّه. این طور که مجری می گوید قاری عنوان دار است.

سعید اصغریان اوّلین دانشجویی ست که می رود برای سخنرانی؛ دانشجوی پزشکیِ دانشگاه علوم پزشکی مشهد و نماینده ی جاد. (جامعه ی اسلامی دانشجویان.) از آقا اجازه می گیرد؛ «بله بله» ی آقا هم یعنی بفرما.

مسلّط و با صدای رسا و شمرده مطالبش را می گوید. او اوّل خطِّ و نشان برای استکبار می کشد. از تعبیر جالب «بین الطّلوعین» بین انقلاب 57 و ظهور امام زمان (عجل الله فرجه) استفاده می کند و دیپلماسی فعّال را از وظایف دولت اسلامی می داند. او از تعبیر «باتلاق» برای مذاکره های ما با 5+1 یاد می کند. او می گوید چرا ساعت دیپلمات های ما به وقت منطقه نیست؟ چند نفری احسنت می گویند. آقا هم نکاتی را یادداشت می کنند.

او سپس به وضعیّت علمی دانشگاه می رسد و از رواج معرفت گرایی تجربی یا پوزیتویسم انتقاد می کند و می گوید چرا دانشگاه تنها همین معرفت را علم می داند و به باقی منابع معرفتی بی توجّه است. او سپس به نظام آموزشی حفظیّات محور اشاره می کند و از عدم رابطه دانشگاه با صنعت انتقاد می کند. اصغریان چرخه ی علمی مبتنی بر آی­اس­آی (ISI) را خنده دار می داند و می گوید تولید مقاله باید مبتنی بر نیازهای جامعه باشد. آقا در صحبت های شان به این نکته می­پردازند و می گویند: «صِرف اینکه فرض کنید مقاله مان در پایگاه های آی اِس آی و امثال آن در دنیا منتشر میشود، یا حتی مرجع قرار میگیرد، این یک تمجید علمی هست، اما مطلوب نهایی نیست؛ کار علمی باید ناظر به نیازهای کشور باشد؛ این را دوستان گفتند، من هم تأکید میکنم. مسئولین آموزش عالی و مدیران ارشد حضور دارند، ان شاءالله به این نکته توجه کنند.»

او سپس می گوید معتقد است حکومت دینی نیاز به نرم افزار دارد و از حوزه ی علمیّه به خاطر آن چیزی که او کم کاری در این زمینه می نامید گله می کند و معتقد است حوزه در این باره کوتاهی کرده است. اصغریان با اشاره به آیه 41 سوره ی حج، از رویکردهای فرهنگی مسئولین انتقاد می کند. اصغریان از آقا می خواهد که جریان نفاق را هم توضیح دهند. جریانی که جام زهرآلود به امت های اسلامی می دهد.

اصغریان وسطِ حرف هاش یک «لازم به ذکر است» هم می گوید. یادِ سخنرانی سال 70 آقا با اعضای فرهنگستان ادب و زبان فارسی افتادم: «ما این همه تکرار کردیم، در رادیو و تلویزیون هم گفتیم که نگویید «لازم به ذکر است»؛ اما هر کاری می کنیم، نمی شود! رسماً گفتیم، ابلاغ هم کردند، در سخنرانی هم گفتیم که این ترکیب «لازم به ذکر است» را نگویید؛ ولی باز می گویند!» ای کاش همه ی دانشجوها یک بار این سخنرانی آقا را بشنوند. پر از نکته های دستور و ادبی ست. یک نمونه ی دیگر را خدمت تان تقدیم می کنم از همان سخنرانی آقا را که متأسّفانه این اشتباه ها در بین گفته های بچّه ها زیاد است: «این قدر نگویید «داریم»؛ این تصویر فلانی را داریم، این صدای فلانی را داریم، این مذاکره را با هم داریم؛ این یک گرته برداری غلط از زبان بیگانه است؛ در فارسی چنین چیزی نداریم. مثلاً به جای این که بگوید من با شما گفتگویی بکنم، می گوید من با شما گفتگویی داشته باشم؛ مرتب این فعل «داشتن» را به صورت کمکی های غیر وارد و غیر صحیح و غیر اصیل در زبان فارسی استفاده می کنند؛ هرچه هم می گوییم، فایده یی ندارد!» ای کاش این سخنرانی آقا را توزیع کنند و همه جا بزنند. بگویند اصلا این حکم حکومتی مقام معظم رهبری ست!

اصغریان می رود بالا به سه تا صلواتِ بچّه ها هم بلند نمی شود. مجری منتظر است او بیاید پایین که می آید.

علی بیانی از دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین آمده؛ دانشجوی کشاورزی ست و نماینده دفتر تحکیم وحدت. کمی با عجله سخن می گوید. جمله ی اسرائیل باید از صفحه ی روزگار محو شود را از قول امام خمینی بیان می کند و ملّت تکبیر می فرستند. او به دنیاگرایی و اشرافی گری مسئولین می زند. او از فرمول مردمِ انقلاب اسلامی می گوید که فرمول اصلی دنیای توحیدی شان 5 + 9 است. «بحق محمد و علی و فاطمة و الحسن و الحسین و التسعة المعصومین من ذریة الحسین.»

بیانی ادامه داد که مسئولین باید پاسخگو باشند. بخشی از گفته ی بیانی این است: «نماینده ولی فقیه فقط در برابر ولی فقیه پاسخگوست؛ این جمله ای است که هنگام نقد و مطالبه از برخی حامیان نمایندگان شما می شنویم، این در حالی ست که جنابعالی خود صراحتاً به لزوم پاسخگو بودن منصوبین تان تأکید دارید، اما همچنان در نهادهایی بر روی منتقدین به سختی بسته است. آیا نباید پاسخگوی سؤالات منتقدین باشند؟» دانشجوها احسنت می‌گویند. او می‌گوید ائمّه ی جمعه بعضا نمی توانند با جوانان ارتباط برقرار کنند. این جا صدای احسنت برخی جوان ها بلندتر است. او گفت که قوه ی قضاییه نمی تواند قویّا با آقازده ها و دانه درشت ها و فتنه گرها برخورد کند. او در این جا به برخی پرونده ها مثل کرسنت و تأمین اجتماعی هم اشاره کرد. البته آقا در صحبت های شان وارد این جزئیّات نشده اند، ولی آن نکته ای که آقا را خوش حال کرده این است که: «یک بخش مربوط به جزئیات بیانات دوستانی است که اینجا بیان کردند؛ خب، مطالب خوب و مفید گفته شد؛ ممکن است بنده ی حقیر با بعضی از این بیانات موافق باشم، با بعضی موافق نباشم؛ بحثِ محتواها یک بخش از مسئله است. آن بخشی که به نظر من مهم و در خور ستایش و تقدیر است، عبارت است از «روحیه ی پرنشاط و مطالبه گر در مجموعه ی دانشجویی» که در بیانات این جمع معدود و محدود خودش را نشان داد؛ این مهم است. ممکن است [از] آنچه در این مطالبات وجود دارد، بعضی منطقی نباشد، بعضی قابل تحقق نباشد، بعضی مورد قبول نباشد؛ اما نَفْس این روحیه ی مطالبه گری و انگیزه برای خواستن و فکر کردن و پیشنهاد دادن و انتقاد کردن، مطلوب است.» من بنا به تجربه ی ده ساله ی دانشجویی ام (از کارشناسی تا دکتری) در چهار دولت متفاوت و بعضا مخالفِ هم می توانم بگویم نگاهِ مسئولین برخی از دانشگاه ها به روحیّه ی مطالبه گریِ دانشجوها -از هر طیف و خواسته ای- مثبت نیست.

بیانی به فرهنگ هم اشاره می کند که در پیچ تاریخی خوب نمی پیچد. او آخرش حرفی را زد که از روی نوشته نبود. چون صمیمی بود و خودمانی و با تپق هم گفته شد. مضمون گفته اش این بود که آقا شما توصیه هایی را که به دیگران می کنید؛ خودتان هم در انتخاب های تان این توصیه ها را لحاظ می کنید؟ حرفِ جالبی زد! ساده شده اش این است که به آقا گفت خودتان به حرف هایی که می زنید عمل می کنید؟ بعدش خودش هم خنده اش گرفت از شکل گفتنش. آقا هم لبخند می زنند. بیانی می رود بالا خدمت آقا. خیلی طولش نمی دهد.

احسان چنارانی دانشجوی کارشناسی ارشد بانکداری اسلامی ست و از سوی جنبش عدالت خواه نماینده شده برای حرف زدن. او حکمت 328 نهج البلاغه را بیان می کند: «همانا خدای سبحان روزی فقراء را در اموال سرمایه داران قرار داده است، پس فقیری گرسنه نمی ماند جز به کامیابی توانگران، و خداوند از آنان در باره گرسنگی گرسنگان خواهد پرسید.» او از سیاست های اقتصادی بعد از دفاع مقدّس انتقاد کرد. او از نحوه ی اجرایی شدن اصل 44 انتقاد کرد و آن را حرکتی به سمت سرمایه سالاری دانست. او خواهان توقّف خصوصی سازی به شکل کنونی شد. او گفت راه مدیریت جهادی این نیست که سرمایه دارها و دانه درشت ها به تمتّع بیشتر برسند. این قدر سریع حرف می زند که نمی توانم خیلی از حرف هاش را یادداشت کنم. سرعتش از عادل فردوسی پور هم بیشتر است. او نظام بانکی را هم می زند. می گوید ما از ربوی بودن بانک های خصوصی و دولتی تعجّب نمی کنیم، چرا باید بانک های منتسب به نهادها مثل سینا و قوّامین و انصار و حکمت ایرانیان و کارآفرین و... هم با همان سیاست های ربوی اداره شوند؟ دقّت کردم آقا تقریبا تمام مدّت در طول سخنرانی چنارانی در حال یادداشت کردن بودند. او به فضای سیاسی اشاره کرد و از وجود روحیّه ی انتقام گیری بین جریان های سیاسی انتقاد کرد. عین جمله ی چنارانی که در خبرها هم آمده بود این است: «اشکال گیری و بهانه جویی، متهم نمودن دولت به سازشکاری و خشنود شدن از شکست دولت در برنامه های خود، از یک سو و سعی در منزوی نمودن منتقدان با زدن برچسب افراطی گری از سوی دیگر، از جمله نمودهای روحیه انتقام گیری سیاسی در فضای کنونی کشور است.»

چنارانی از برخی از تشکّل های دانشجویی گله کرد و از وابستگی آن ها به نهادهای خاص و گروه های سیاسی یاد کرد. او گفت آن ها بر خلاف توصیه ی آقا که داشتن قوّه ی تحلیل گری ست، به شکل سازمانی و کدمحور وقایع کشور را تحلیل می کنند و از آن چه که امنیّتی شدن تشکّل های دانشجویی نامید انتقاد کرد. او درباره ی جمعیّت هم گفت که مسئولین همراهی های لازم را با گفته های رهبری ندارند. او یکی از این دلایل را طولانی بودن مدّت سربازی دانست که باعث می شود سنِّ ازدواج جوانان بالا برود. او از تغییر مداوم قوانین نظام وظیفه انتقاد کرد. البته آقا به این بخش از صحبت دانشجوها چنین پاسخ دادند: «حالا شما مسئله ی سربازی را مطرح کردید؛ به نظر من، سربازی مسئله ی مشکلی نیست؛ میشود در آن زمینه هم فکر کرد، کار کرد؛ راه حل مشکل سربازی به عنوان یک مانع در امر ازدواج، این نیست که ما مدت زمان سربازی را کوتاه کنیم؛ میتوان شیوه های دیگری را به کار گرفت؛ لکن این یک مسئله است. انگیزه برای ازدواج، باید تبدیل بشود به یک اقدام عملی؛ یعنی ازدواج باید تحقق پیدا بکند.»

چنارانی در پایان شعری از هادی فردوسی خواند: «ما دور مداری از خطر می گردیم/ تا صبح بدنبال سحر می گردیم/ سوگند به لاله ها که هم چون خورشید/ زرد آمده ایم و سرخ برمی گردیم.» مجری هم بین صحبت های بچّه ها، شعر می خواند. البته خیلی آرام و نرم که با «به به»ی دانشجوها روبه رو می شود و در یک مورد با «به به»ی آقا.

سیّد محسن میرحاجی دانشجوی کارشناسی تاریخ از دانشگاه تهران است و به عنوان نماینده ی بسیج دانشجویی حرف می زند. او هم ابتدا اعتمادسازی را می کوبد و استکبار را هم می زند به دیوار. او مقدّمه ای درباره ی انقلاب اسلامی می خواند. آقا چیزی یادداشت نمی کنند. او نسبت به توافق ها در ژنو حساسیّت نشان می دهد و آن را نقد می کند. این دانشجو از آقا می پرسد که جریان های دانشجویی و خودِ دانشجوها چگونه باید نظر و عمل شان را با نظر و عمل رهبری منطبق کنند؟ عین پرسش او این است:

«امروز در فضای کشور (اعم از رسانه ها، صحبت های مسئولین و حتی در بین خود دانشجویان) صحبت از نسبت تحلیل و عمل دانشجویان با تحلیل و عمل رهبری شنیده می شود. عده ای بیان می کنند که اگر در مساله ای رهبری مخالفت یا موافقت خود را اعلام نکردند، دانشجویان نیز حق مخالفت ندارند و نباید جلوتر از رهبر جامعه حرکت کنند، عده ای دیگر نیز اعتقاد دارند که باید در مسائل مختلف خط شکن بود و مسیر را برای دستیابی به آرمان های انقلاب باز نمود. اعتقاد ما در مجموعه بسیج دانشجویی این است که دانشجو باید شرایط را بسنجد، آرمان های انقلاب را که در کلام امام عزیز و رهبر فرزانه متبلور شده است در نظر داشته باشد و سپس تحلیل و بر مبنای آن تحلیل عمل نماید ولو در کلام صریح رهبری مویدی بر عملش نبوده باشد و چنان چه در تحلیل یا عمل خود دچار اشتباه شده بود، از پیشگاه مردم عزیز ایران و رهبر بزرگش عذرخواهی نماید. حال سوال ما این است که مدل صحیح چیست و در عرصه عمل چه باید بکنیم؟»

پیش از آغاز دیدار دانشجویان با رهبر انقلاب، سایت فراخوانی از دانشجویان کرده بود که «اگر در دیدار دانشجویی بودید چه نکته ای را مطرح می کردید؟» و نظرات دریافتی را در قالب کتابچه­ ای به ایشان ارائه کرده است. و البته آقا در صحبت های شان به این موضوع اشاره کردند. ظاهرا پرسشی که میرحاجی مطرح کرد، در فراخوان سایت هم تکرار شده بود و آقا گفتند که پیش تر هم این پرسش را به ایشان ارائه کرده اند. اتّفاقی که در دیدار دانشجویی پارسال هم افتاد. آقا به این پرسش چنین پاسخ می دهند:

«یک نکته ی دیگری که در بیانات بعضی از دوستان بود در سؤالاتی هم که دانشجویان از من به صورت تقدیری کردند - سؤال شده است از دانشجویان که اگر شما در این جلسه بودید چه میگفتید؛ جواب هایی آمده؛ یک کتاب صد صفحه ای یا بیشتر برای ما آوردند که نظرات دانشجویان است؛ آنجا هم دیدم این سؤال مطرح است- که مواضع سیاسی افراد دانشجو یا تشکلهای دانشجویی چگونه باید منطبق با نظرات رهبری باشد؟ که این سؤال در اینجا هم به یک شکلی مطرح شد. به نظر من این سؤال خیلی سؤال موجهی نیست؛ این جور نیست که همه ی مواضعی که آحاد مردم -از جمله دانشجویان که جزو قشرهای پیشرو هستند- اتخاذ میکنند، بایستی الگوگرفته و برگردان نظراتی باشد که رهبری ابراز میکند؛ نه، شما به عنوان یک انسان مسلمان، مؤمن، صاحب فکر، باید نگاه کنید، تکلیفتان را احساس کنید، تحلیل داشته باشید -که من حالا عرض خواهم کرد- نسبت به اشخاص، نسبت به جریانها، نسبت به سیاستها، نسبت به دولتها، موضع داشته باشید، نظر داشته باشید. این جور نیست که شما باید منتظر بمانید، ببینید که رهبری درباره ی فلان شخص، یا فلان حرکت، یا فلان عمل، یا فلان سیاست چه موضعی اتخاذ میکند که بر اساس آن، شما هم موضع گیری کنید؛ نه، اینکه کارها را قفل خواهد کرد. رهبری وظایفی دارد، آن وظایف را اگر خدای متعال به او کمک کند و توفیق بدهد، عمل خواهد کرد؛ شما هم وظایفی دارید؛ به صحنه نگاه کنید، تصمیم گیری کنید؛ منتها معیار عبارت باشد از تقوا؛ معیار، تقوا باشد. تقوا یعنی اسیر هوای نَفْس نشدن در جانب داری و طرف داری یا در مخالفت و معارضه، در انتقاد یا در تمجید؛ این را رعایت کنید. اگر این رعایت شد، هم انتقاد خوب است، هم جانب داری و تمجید خوب است: از شخص، از دولت، از فلان جریان سیاسی؛ از فلان حادثه ی سیاسی؛ هیچ اشکالی ندارد. البته اگر در یک زمینه ای نظری هم از سوی این حقیر ابراز شد، آن کسانی که حسنِ ظن دارند و این نظر را قبول دارند، ممکن است این هم یکی از عواملی باشد که در تشخیص آنها دخالت خواهد داشت؛ لکن این به معنای این نیست که وظیفه ی افراد در مورد موضع گیری ها و در مورد اظهارنظرها ساقط بشود؛ نه، هرکسی نگاه کند و وظیفه اش را انجام بدهد.»

میرحاجی به دانشگاه ها اشاره کرد و از بازگشت «فتنه گران» به دانشگاه انتقاد کرد. او گفت چرا سران این «فتنه» ی عظیم به اشدِّ مجازات نرسیده اند. ملّت تکبیر فرستادند. او از طرف دانشجویان بسیجی اشاره کرد که در این حسینیه با رهبر عهد می بندیم که اگر بمیریم نمی گذاریم دوران سیاه دوّم خرداد در دانشگاه ها تکرار شود. این هم تکبیر محکمی از جمع می گیرد. آقا هم دارند یادداشت برمی دارند.

میرحاجی از کم اثر شدن آزمون سراسری تحصیلات تکمیلی در گزینش دانشجویان و همچنین از سیاست های فرهنگی دولت انتقاد می کند. او در باب امربه معروف و نهی از منکر گفت چرا مسئولان قوا و برخی مسئولان نیروهای مسلّح و مسئولان صدا و سیما و... در دانشگاه نمی آیند و پاسخگو نیستند؟

«باز ماییم و قدم سای به سرگشتن ها/ مثل پژواک، خجالت کش برگشتن ها/ از خم محوترین کوچه پدیدار شده/ و به خال لبت ای دوست گرفتار شده/ و کسی گفت، چنین گفت: کسی می آید/ مژده ای دل که مسیحا نفسی می آید.» این هم شعری بود که با آن میرحاجی حرف هاش را تمام کرد.

مجری جلسه این بین، گفت هر کسی هم اضافه بر سازمان حرف بزند بهش کارت زرد و نارنجی می دهد. سیستم کارت دهی فکر نکنم افاقه کند و به احتمال زیاد نوبت سخنرانی به عدّه ای نخواهد رسید. نفر بعدی علیرضا کریمی ست. دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی در دانشگاه خوارزمی. من با او در دوران کارشناسی هم دانشگاهی بودم و چون هم اتاقی ام مسئول انجمن اسلامی مستقل بود، کامل می شناسمش. همین که اسمش را می شنوم، یاد عکس وبلاگش در قدیم ترها می افتم که مشت های گره کرده ای بود که سمتِ آسمان پرتاب شده بود. احتمال می دهم پر شور و حرارت صحبت کند. همین طور هم می شود. گاهی چنان صدایش را بالا می برد که ستون های حسینیه می لرزد. اوّلین باری که فریاد می زند آن جایی ست که می گوید جهان به ویترین شکست های آمریکا بدل شده است. بچّه ها تکبیر می فرستند. می گوید باید نوارهای انتخاباتی بازبینی شود. احسنت می گیرد از دانشجوها. می گوید کارهایی که در زمینه ی اقتصاد می شود با اقتصاد مقاومتی نمی خواند. او دولت را در زمینه ی سلامت تحویل می گیرد و می گوید کارنامه شان درخشان بوده، ولی می گوید رانت خوری در همه ی دولت ها دیده می شود. او فریاد می کشد پس کی قرار است با ویژه خواری و رانت خواری و فساد برخورد شود؟ او سپس از جریان های سیاسی که در کشور «فتنه» به پا کرده اند انتقاد می کند و می گوید این ها امروز پشت سر فردی پنهان شده اند که در دهه ی هفتاد زننده ترین اهانت ها را به وی روا داشته اند. او می گوید: «امروز زندگی سیاسی خود را، منوط به حضور فردی در صحنه سیاسی می بینند که در سال 76 رقیب انتخاباتی آنها بود و حیاتشان را به ممات سیاسی او بسته بودند.» فریادِ پایانی اش در این بخش تکبیرِ بلندی از بچّه ها می گیرد و آن هم این که «محافظه کاری قتل گاهِ انقلاب است.» او از روزنامه هایی که آن ها را زنجیره ای خوانده یاد می کند و آن ها را پایگاه دشمن می داند و می گوید اگر خود اوباما و جان کری می خواستند در ایران روزنامه تأسیس کنند نمی توانستند به خوبی این ها منافع آمریکا را پی گیرند و این جمله اش از دانشجوها احسنت می گیرد او این روزنامه ها را سفارت نامه های کاغذی دولت های غربی دانست. او هم بعد از پایان حرف هاش مثل بقیّه رفت خدمت آقا.

مجری می گوید این اوّلین جلسه ی دانشجویی با آقاست که شرکت کرده و در همین اوّلین جلسه مجری شده. پس او هم جزو باشگاه اوّلی هاست.

نفر بعدی وحید غریبی که هم دانشگاهی ماست و بهداشت حرفه ای می خواند، به عنوان نماینده ی گروه های جهادی می رود پشت تریبون. او درباره ی حرکت های جهادی و لزوم آن حرف می زنند. فکر کنم پارسال هم نماینده ی گروه های جهادی آخرین نفر بود. آقا ایشان را هم مورد تفقّد قرار می دهند.

یکی از مسؤولان برنامه به مجری اشاره می کند که این آخرین نفر بود. حتما آدم های دیگری از تشکّل های دیگر هم بودند که فرصت به آن ها نرسید؛ از تشکّل های منتقد و مطالبه گر. بعد از آخرین نفر، مجری هم می رود بالا و اندازه ی سه تا صلوات با آقا حرف می زند. کمتر از یک ساعت به اذان داریم که آقا سخنرانی شان را آغاز می کنند.

آقا ابتدا اشاره می کنند به گفته های دانشجوها و آن ها را به طور کلّی تحلیل می کنند و از روحیّه مطالبه گری بچّه ها تمجید می کنند. ایشان مسأله ی ازدواج را هم مطرح می کنند که بچّه ها احسنت می گویند و آقا می گویند انتظار چنین عکس العملی را از ما داشتند که این بار بچّه ها بلندتر می خندند.

آقا به خاطر مسائل غزه، چندان فرصت نمی کنند که واردِ بحث های داخلی شوند. آقا درباره ی غزه، رژیم صهیونیستی را یک رژیم گرگ صفت می دانند و به شدّت از سیاست های غربی ها در این باره انتقاد می کنند. ایشان راه حل نهایی را از بین رفتن این رژیم با رفراندوم اعلام می کنند و تنها راه منطقی برای مبارزه را در شرایط فعلی مقاومت در برابر این رژیم می دانند. ایشان اعلام می کنند که کرانه های غربی هم باید مثل غزه مجهّز به سلاح شوند تا بتوانند در برابر این رژیم کودک کش مقاومت کنند.

جالب است که آقا در سخنان خود نکته ای را مطرح کردند که گویی ایشان چند سال در خوابگاهِ ما و بین بحث های ما حضور داشتند. به قدری این بحث بین بچّه ها پرحرارت بود که انگار آقا دارند در پاسخ به آن حرف ها این نکته را مطرح می کنند. این نکته ی آقا اشاره ای ست به برخی حرف های بچّه ها که نسبت به نحوه برخورد با مخالف ها و رقابت گفتمانی بیان کردند:

«یک نکته ی دیگری که عرض میکنم، [که ] در محیط دانشجویی، «رقابت گفتمانی» چیز خوبی است، درصورتی که با تحمل مخالف همراه باشد. از وجود مخالف نه باید انسان تعجب بکند، نه باید انسان خشمگین بشود، نه باید انسان بیمناک بشود؛ هیچ کدام از این سه حالت در قبال مخالف، قابل قبول نیست. اگر انسان از داشتن مخالف تعجب بکند، معنای آن این است که نسبت به خودش خیلی خوشبین است؛ تعجب میکند که کسی با او مخالف باشد. تعجب ندارد! خب، هر انسانی، هر فکری، هر جهتی و جهت گیری و جریانی، یک عده مخالف دارد، این جور هم نیست که بگوییم آن مخالفها خطا میکنند؛ نه، نقاط ضعفی وجود دارد و آن نقاط ضعف موجب میشود یک عده ای مخالفت بکنند. بنابراین وجود مخالف نباید تعجب ما را برانگیزد؛ همچنان که نباید خشم ما را برانگیزد و عصبانی بشویم که چرا با ما مخالفند؛ نه، مخالفت قابل فهم است، قابل قبول است. وحشت هم نباید بکنیم؛ وحشت کردن از وجود مخالف، نشان دهنده ی این است که انسان به استحکام موضع خودش خاطرجمع نیست و اطمینان ندارد؛ نه، منطقی داریم، پایه های این منطق را محکم میکنیم، مستحکم میکنیم، وارد میدان رقابت گفتمانی میشویم، و بحث میکنیم؛ روحیه ی دانشجو باید چنین چیزی باشد.»

نزیک های آخرِ سخنرانی پسر سفیدپوشی را می بینم که دست نوشته ای را سمت آقا می گیرد. دقّت می کنم مثلِ بغل دستی هام. همه با هم می خندیم. نوشته: «آقاجان چفیه.» نمی دانم آخر به خواسته اش رسید یا نه.

بعد از سخنرانی، سریع اذان سر داده می شود. آقا هم می ایستند به نماز. من در آخرین ردیف، چسبیده به پارتیشن ها در شرایطی که اندازه ی سه تا برگه آ4 هم جا ندارم، نمازم را می خوانم. نماز که تمام می شود می دوم سمت سفره ای که آقا کنار آن می نشینند. افطارم را در سفره ی کنارِ سفره ی آقا باز می کنم. روی سفره از همه ی محتویات! استفاده می کنم؛ فلاسک چای، خرماهای نارگیل زده، سبزی هایی که پیازچه و تره اش به چشم می آید، پنیرهای یک نفره، ماست های تک نفره ی کوچک، سینی های کوچک چلو مرغ (که خوش مزه درست شده)، شکر، نانی که بین لواش و تافتون است، قندان، و آب معدنی.

میز آقا هم مثل همانی ست که جلوی خودم است با سه چهار تغییر. یکی این که برای آقا بشقاب گذاشته اند به جای سینی کوچک. آب را توی لیوان ریخته اند که آقا همه اش را می نوشند. و چای توی استکان کمرباریک که سه چهارمش مانده بود، وقتی آقا بلند شدند.

آقا به غذا نگاه می‌کردند و خیلی آرام غذا می‌خوردند. با خرما و سبزی افطارشان را باز کردند و هر چند ثانیه یک بار چیزی می‌خوردند یا لقمه ای برمی‌داشتند. حتما یک چهارمِ سرعتِ من.

بعد از افطار آقا بلند می‌شوند و دستی تکان می‌دهند و در میان شعارهای پراکنده و متنوّع ما جمع را ترک می‌کنند.

نگاه می‌کنم به چهره ی شارژشده ی رفقایم و سایر دانشجویانی که به گفته ی خودشان از شهرستان تنها و تنها برای این دیدار آمده‌اند.